Nicole Teunissen

Deze maand best wat rust gevonden om te lezen. Fijn!

Aukje Holtrop – Nynke Van Hichtum. Leven en wereld van Sjoukje Troelstra-Bokma de Boer (1860-1939)
Ik weet eigenlijk niet waarom ik dit boek helemaal ging lezen. Ik heb Afkes tiental ooit wel gelezen, maar verder ken ik het werk van Nynke van Hichtum eigenlijk niet. Ik weet er nu een stuk meer over :) Holtrop promoveerde op deze biografie, het is duidelijk te zien hoeveel onderzoek ze heeft gedaan en daar kan ik alleen maar bewondering voor hebben (het mag duidelijk zijn dat ik zelf nooit zal promoveren). Ondanks de enorme hoeveelheid informatie is het een erg pakkend geschreven boek, luchtig en enthousiast, en soms ronduit grappig. En Sjoukje leefde in een interessante tijd. Ik vond haar alleen niet al te sympathiek overkomen, ze mankeerde altijd wat en zeurde bij werkelijk iedereen om geld (en dan trok Floor Wibaut maar weer zijn portemonnee). Doordat ze getrouwd was met Pieter Jelles Troelstra, kom je ook veel te weten over de Nederlandse politiek in die tijd. Zijn Gedenkschriften hoef je trouwens niet meer te lezen als je dit boek gelezen hebt, omdat Holtrop daar nogal veel uit citeert. Dat scheelt weer. Maar ik wil nu wel deze film zien.

Griet Op de Beeck – Kom hier dat ik u kus
Mensen waren en zijn zó enthousiast over Op de Beecks debuut Vele hemels boven de zevende dat het me een beetje tegenviel toen ik het uiteindelijk las. Ik vond het wel goed, maar het was wat te sentimenteel naar mijn smaak. En de stemmen verschilden voor mij niet genoeg van elkaar (ik zie daar dan ook altijd streng op toe, zo concludeerden twee verschillende auteurs laatst). Kom hier dat ik u kus (heerlijke titel), haar tweede boek, vond ik misschien wel beter dan Vele hemels. De bespiegelende manier van schrijven, het filosofische zit ook in dit boek, maar omdat dit maar vanuit een personage geschreven is, vond ik het een stuk geloofwaardiger. Hoofdpersoon Mona wordt steeds ouder in de verschillende delen, en dat is heel knap doorgevoerd in de stijl. Sterke personages en dialogen. Met name het eerste deel was voor mij persoonlijk erg confronterend, wat aangeeft dat het een goed boek is, dat echt kan raken. Ik vond het nog steeds te sentimenteel hier en daar, dacht nog steeds: Hier had je eigenlijk moeten stoppen, maar ik heb het wel echt graag gelezen.

Annegreet van Bergen – Gouden jaren
Ik hou van dit soort boeken over geschiedenis. Gouden jaren wordt in de markt gezet als feest der herkenning voor babyboomers, maar ik vermaakte me er ook prima mee. Leest door de korte stukjes en de foto’s razendsnel weg. Het is soms een beetje anekdotisch, dat had van mij niet per se gehoeven, maar dat komt ook gewoon doordat ze zo veel verschillende thema’s behandelt. Van Bergen is econoom, en dat perspectief (welk deel van hun inkomen besteedden mensen destijds aan producten, hoe duur zouden die producten nu zijn als wij een even groot deel van ons inkomen eraan zouden besteden?) voegt echt iets toe. Ik voelde me af en toe wel een behoorlijke nostalgist, omdat ze doet alsof iedereen tegenwoordig een vaatwasser en een droger heeft. En omdat ze een onnozelaar van mijn leeftijd opvoert die niet weet hoe een telefoon met draaischijf werkt.

Anna Gavalda – Het leven, maar dan beter
(La vie en mieux, vertaald uit het Frans door Floor Borsboom)

Ik durf Samen ben je minder alleen (Ensemble c’est tout) nu dus niet meer te lezen. Sinds dat boek ben ik fan van Gavalda’s werk, maar misschien ben ik wel vooral fan van dat boek. Of valt ook dat vreselijk tegen als ik het nu nog eens lees. Het leven maar dan beter vond ik in ieder geval niet zo bijzonder. Ik hou van haar bestudeerd onaffe stijl, met veel haakjes en drie puntjes, en er staan ook wel mooie zinnen in, maar ook zoveel… geneuzel. Het zijn twee verhalen die niets met elkaar te maken hebben en ik weet niet, ik kreeg een beetje de indruk dat haar uitgever haar had gevraagd of ze alsjeblieft nog iets te publiceren had, en dat ze toen zei: ‘Nou, eigenlijk niet, alleen deze verhalen, maar –’
‘Geef hier!’

Hoogste tijd voor de boeken van mei. Ik ben op vakantie geweest, dus ik had wat meer tijd om te lezen. Al zijn de meeste boeken die ik gelezen heb nogal dun, ook nogal veel tijd besteed aan rondlopen, eten, Machiavelli spelen, logikwissen, een vest breien en meer van die dingen.

Irmgard Smits – Irmgard: een meisje als jij
Onderdeel van onze nieuwste verzameling. Verder is er weinig nieuws aan, M. kende haar al en het zijn oude boekjes. Irmgard is in de jaren zestig met tbc opgenomen geweest in een sanatorium en heeft daar destijds een boekje over geschreven. Ze was toen pas een jaar of twaalf en werd daardoor kennelijk nogal bekend. Daarna kreeg ze de smaak te pakken en verscheen er nog een hele serie pocketjes waarin ze haar dagelijks leven ‘als jonge schrijfster’ beschrijft. Die serie wordt hoe langer hoe slechter, want veel schrijftalent heeft ze niet en haar leven is ook niet echt interessant als ze eenmaal terug is uit dat sanatorium. Dat is er juist zo grappig aan. Ik kan me goed voorstellen dat de uitgever op een gegeven moment zei: ‘Nu is het wel een keer klaar, Irmgard.’ Toen heeft ze ook nog twee fictieve boekjes over ‘Babs’ geschreven. Dit jaar vonden we een deel van de serie op de vrijmarkt voor 10 cent per stuk, die konden we natuurlijk niet laten liggen.

Annie M.G. Schmidt – Wat ik nog weet
Ik blijf groot fan van haar werk. Dit zijn haar jeugdherinneringen. Sowieso interessant omdat het allemaal al zo lang geleden is, heel andere tijd. Ik geloof niet dat alles precies zo gebeurd is, maar ze schrijft het zo leuk op allemaal. Hardop gelachen om bepaalde formuleringen. Dat er een bezigheid voor haar als jonge vrouw gevonden moet worden en dat iemand Parijs suggereert. ‘Parijs?’ zegt haar moeder dan. ‘Dan kan ik haar net zo goed meteen in een bordeel doen.’ Aanrader!

Tjitske Jansen – Voor altijd voor het laatst
(wat een prachtige omslagfoto!)

Van Tjitske Jansen lees ik alles. Dat is overigens geen enorme prestatie, haar oeuvre is vooralsnog heel klein. Maar ik lees niet zo snel alles van iemand, dus in die zin zegt het wel iets over hoe goed ik haar vind. Toen ik schrijven serieuzer begon te nemen, was haar debuut net uit, ik heb haar vaak zien optreden en het idee ‘zo kan poëzie blijkbaar ook zijn’ heeft me zeker geholpen. Nu had ze al zo’n acht jaar geen nieuw boek uitgebracht, dus ik keek er nogal naar uit. Misschien is dat de reden dat het uiteindelijk toch een beetje tegenviel. Er zitten als vanouds ijzersterke passages in, maar ik had er meer van verwacht. Ook omdat haar nieuwe uitgeverij, Querido, dit boek zo nadrukkelijk presenteert als proza. Dat doet ze zelf overigens niet, ze is niet zo van de vaste genres. Ik zeker ook niet, maar ik weet niet, ik had toch op wat meer samenhang gehoopt, op een duidelijker idee erachter, het lijkt nu meer een beetje alsof ze alle teksten die ze de afgelopen jaren geschreven heeft in dit boek heeft gestopt. Misschien is het toch juist meer een boek om in te bladeren dan proza suggereert. Ik vond het wel mooi dat ze in dit boek een stuk meer van haar leven lijkt te laten zien dan in haar vorige boeken, op een heel poëtische manier. En het gaat ook nadrukkelijk over haar schrijverschap. Een van mijn favoriete passages is als ze een afwijzing beschrijft van een uitgeverij; ze vinden haar werk te veel los zand. Ze schrijft een brief terug: ‘Wat is er mis met los zand?’

Judith Katzir – De ontdekking van de liefde
(Hinnee ani matchila, vertaald uit het Hebreeuws door Ruben Verhasselt)

Je moet helaas nog steeds erg goed zoeken als je een boek over lesbische personages wil lezen (wat ik soms wil, omdat het gewoon fijn is om te lezen over mensen die je zelf eerder zou kunnen zijn). Aanvullende eisen: liefst een boek dat niet (alleen maar) gaat over iemands coming-out en het liefst ook nog van enige literaire kwaliteit. Ik kan er eigenlijk niet over klagen, omdat ik die boeken zelf ook niet schrijf, maar toch. De ontdekking van de liefde vond ik op dit lijstje. Ik vond het nogal een vervreemdend boek. Het is een raamvertelling, het bestaat voor het grootste deel uit brieven van Rivi, een Joods tienermeisje uit Israël, aan Anne Frank. Ik besefte in ieder geval maar weer eens wat een voorrecht het is om Annes dagboek in de originele taal te kunnen lezen. De stijl van het boek vond ik erg goed, het leest heel fijn. Ik kan geen Hebreeuws, maar het moet echt een enorme prestatie zijn van de vertaler dat hij de hoofdpersoon zo’n geloofwaardige stem heeft weten te geven. Het verhaal is intrigerend, maar ook wel schokkend; het tienermeisje krijgt een relatie met haar lerares, ook seksueel, en daar wordt nogal expliciet en vanzelfsprekend over geschreven. Tegelijkertijd gaat het ook heel erg over Rivi’s wens om ‘normaal’ te zijn. Waarmee bedoeld wordt: heteroseksueel. Dat kan natuurlijk een thema zijn, maar in dit boek leek gesuggereerd te worden dat het verhaal voor Rivi goed afloopt omdat ze uiteindelijk toch ‘netjes’ een gezin sticht met een man. Zo van: seks met een minderjarige is geen probleem, maar een gelijkwaardige volwassen relatie tussen twee volwassen vrouwen moeten we niet willen. Misschien komt het door het cultuurverschil anders over dan bedoeld, maar ik vond dat niet zo’n fijne boodschap.

Marieke Hilhorst – Bij de zusters op kostschool
Ik moest in Utrecht zijn, kon ik mooi meteen even langs mijn favoriete wolwinkel en langs de bibliotheek voor een paar boeken die ze in Amersfoort niet hadden. Nonnen en kostscholen, twee fascinaties in een boek, wat wilde ik nog meer? Nou, het was fijn geweest als de mevrouw van het magazijn (daar moest dit boek vandaan komen en dan moet je vragen of ze het voor je willen opzoeken) wat beter naar me geluisterd had. ‘Hilhorst, Marijke’ typte ze in, en ze negeerde me totaal toen ik haar erop probeerde te wijzen dat de voornaam niet juist was. Geen treffers. Dan maar op de titel zoeken. Ik moet eerlijk toegeven dat ik daarbij zelf een foutje maakte, ik zei ‘nonnen’ in plaats van ‘zusters’, en in combinatie met haar zeer strikte zoekbeleid leidde dat natuurlijk ook nergens toe. Een andere volgorde, ‘Op kostschool bij de nonnen’ gaf zowaar een treffer, een artikel in een ander boek. Zij ging dat boek halen, ik probeerde haar uit te leggen dat dat niet was wat ik zocht, dat ik zeker wist dat er een heel boek bestond en dat het me daarom ging, zij bleef maar zeggen dat dat niet zo was, ze begreep dat dat een teleurstelling voor me was, maar dit was alles. Ik vroeg of ik dan mocht kijken wat ik in de catalogus gezien had, waarop ze me vrij pinnig naar een van de publiekscomputers verwees. Twee seconden later had ik het mysterie opgelost: bij de zusters op kostschool in plaats van bij de nonnen, waarop ze zuchtend en steunend weer het magazijn in verdween en me daarna een preek gaf over dat ik de titel op een briefje had moeten schrijven… Maar toen had ik wel mijn boek. De auteur laat vooral vrouwen aan het woord die vroeger op die kostscholen zaten. Dat is wel leuk om te lezen, maar daardoor blijft het wel allemaal behoorlijk oppervlakkig. En ze lijkt een beetje een vooroordeel te hebben. Ze geeft toe dat het allemaal nogal particulier is, dat je niet echt conclusies kunt trekken uit de getuigenissen omdat het er zo weinig zijn, en vervolgens zegt ze zodra iemand iets positiefs meldt dat dat wel een uitzondering zal zijn.

Joost Zwagerman – Chaos en Rumoer

Ik weet niet meer hoe dit boek op ons ‘leeslijstje’ terechtgekomen is. Tja, daarom hebben we dat lijstje juist, omdat inmiddels wel gebleken is dat we enkel onthouden dat er zoveel boeken zijn die we nog willen lezen, en niet welke boeken dat zijn als we in de bibliotheek of in een boekhandel staan. Het is in ieder geval geen nieuw boek (1997). Dat merk je aan de prominente rol voor de fax, de obsessie van een van de personages met draadloze telefoons. Het stoorde me niet. Dit boek heb ik graag gelezen. Het gaat over een schrijver die kampt met een writer’s block en daarom maar bij het culturele radioprogramma Chaos en Rumoer gaat werken. Daardoor zit hij nog steeds midden in de literaire/culturele wereld, wat erg frustrerend voor hem is. Hoe Joost Zwagerman die wereld beschrijft, heel herkenbaar (ook achttien jaar later nog) en vaak heel grappig! Ergens in het midden werd het even nogal vervreemdend. Dat vond ik er niet zo goed bij passen, al was het ook wel weer verrassend.

Hanna Bervoets – Efter

Ik heb volgens mij alle romans van Hanna Bervoets gelezen (nou, nou, Nicole, vier stuks maar liefst). Lieve Céline is mijn favoriet, denk ik, de stem in dat boek is zó knap. Het grootste nadeel van het werk van Hanna Bervoets vind ik dat ze personages vaak totaal onverwacht (althans voor mij) aan het moorden laat slaan. Dat is niet zo aan mij besteed. In haar nieuwste roman Efter valt dat gelukkig wel mee. Efter speelt zich af in de nabije toekomst, waarin verliefdheid beschouwd wordt als psychische stoornis. Er wordt zelfs een medicijn tegen ontwikkeld, verschillende personages krijgen daar op een bepaalde manier mee te maken. Lastig om daar veel over te zeggen, want hun verhalen zijn nogal verknoopt. In ieder geval vond ik het concept erg goed gevonden, het idee sprak me meteen aan. Het boek leest ook heel fijn. Soms is het alleen een tikje te filosofisch naar mijn smaak (daarom las ik op het laatst de columns van Hanna Bervoets in Volkskrant Magazine niet meer). En ik had vooral veel moeite om erin te komen. Het is een ambitieus boek: negen personages (met steeds wisselend perspectief), zich afspelend in toekomst (waardoor je niet altijd precies weet waar ze het over hebben) en ook nog eens behoorlijk fragmentarisch. Ik zou het boek zeker aanraden, het is leuk en interessant, vooral de passages over de kliniek waar ze mensen tegen love addiction disorder behandelen. Maar ik vond het wel jammer dat ik niet kon stoppen met er op een technische manier naar kijken. Ik bleef terugbladeren en denken dat het knap gedaan was, maar het raakte me niet echt.

Tatiana de Rosnay – Haar naam was Sarah
(Sarah’s Key, vertaald door Monique Eggermont en Kitty Pouwels. Luisterboek, voorgelezen door Dieuwertje Blok)

Sommige boeken heb ik zó vaak ingepakt toen ik bij Broese werkte, dat dat een leesreden op zich is geworden. Nieuwsgierigheid, ook als ik al vermoed dat het niet echt een boek voor mij is. Haar naam was Sarah wordt aangeboden in de app LuisterBieb, en dat was voor mij een handige manier om het eindelijk eens te ‘lezen’, omdat dat tijdens het hardlopen, schoonmaken, breien kon.
Het was inderdaad niet echt een boek voor mij. Ik ben zeker geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog en wist nog niet veel over Frankrijk/Parijs in die tijd, maar dit is toch wel zo’n kitscherig boek. Ik snap dat het heel moeilijk is om woorden te vinden voor het beschrijven van zulke afschuwelijke dingen. De Rosnay lijkt echter zo bang te zijn dat lezers misschien niet zullen snappen hoe afschuwelijk het precies was, dat ze totaal geen ruimte laat om zelf iets te concluderen, om zelf na te denken. Heel irritant. ‘Ja, nou weten we het wel!’ riep ik af en toe. Verder vond ik het ook nogal een voorspelbaar boek (en nee, dan bedoel ik niet ‘ze gaan allemaal dood’). Het luisterboek duurt ruim tien uur en met name de laatste twee uur kabbelt het verhaal zo’n beetje voort in het heden. Ik heb het wel helemaal geluisterd, maar het was een aardig lange zit. De redacteur had wel wat meer mogen ingrijpen in de opbouw en stijl!
Wel een eervolle vermelding voor Dieuwertje Blok, die verdiende het niet dat ik naar haar schreeuwde. Haar stem is heel prettig om naar te luisteren, ze beheerst haar talen en het is mooi hoe ze met haar stem verschil weet te maken tussen Sarah (het Joodse meisje in het verleden) en Julia (de Amerikaanse journaliste in het heden), zonder dat het er te dik bovenop ligt.

Maart was nogal een drukke werkmaand en toen werd ik ook nog ziek. Daar had ik helemaal geen tijd voor, dus dat resulteerde ook niet in met een boek in bed liggen (ik was blij als ik mijn ogen niet open hoefde te houden). Dus nee, ik kom privé weer niet boven de twee boeken per maand uit. Blijkbaar is dat zo’n beetje wat op dit moment binnen mijn mogelijkheden ligt. Toch kwam ik er laatst achter dat ik mezelf een grand lecteur mag noemen. Ik geloof dat dat eerder ligt aan de lage standaard dan aan mijn enorme leeshonger, want daarvoor hoef je slechts twintig boeken per jaar te lezen (bron). De oogst van deze maand:

Mark van der Werf – Meester Mark draait door
Ervaringsverhaal van een ex-journalist die de pabo gaat doen. Op een zogenaamde zwarte school in Rotterdam wordt hij voor de leeuwen gegooid. Dit vond ik een heel leuk en interessant boek! Ongelooflijk hoeveel problemen er zijn op zo’n school. Het is dus een reguliere basisschool, maar af en toe had ik echt het idee dat het over het speciaalste speciaal onderwijs ging dat er is. Ik heb nu nog meer bewondering voor mijn tante, omdat zij denk ik wel het type leerkracht is dat Van der Werf beschrijft: de toegewijde, capabele leerkracht met vele jaren ervaring. Enige minpuntje van dit boek: het is erg slecht gecorrigeerd, het lukte me niet om dat te negeren. Misschien moet ik mezelf aanbieden bij Scriptum.

Tommy Wieringa – Dit zijn de namen
Ja, ja, soms lees ik heus ook literaire romans. Dit zijn de namen heb ik cadeau gekregen en nogal beschamend lang ongelezen gelaten (helaas is dit lang niet het enige boek in huis waarvoor dit geldt). Ik heb ooit Joe Speedboot wel gelezen, maar verder volgens mij niets van Wieringa. Zijn stijl is echt heel mooi! Maar wat komt het toch weinig voor dat ik de stijl én het verhaal mooi vind. Ik vond dit een beetje een ‘mannenboek’ (hoezo seksistisch). Ik weet niet, het is best vrouwonvriendelijk en er komen nogal wat gewelddadige acties en aangevreten lijken in voor, en ik kan daar dus niet zo goed tegen. Het zijn eigenlijk twee verhalen, over een politiecommissaris die op zoek is naar zichzelf (corruptie, macht, jodendom) en over een groep vluchtelingen die door een desolaat landschap zwerft (honger, uitputting, groepsdruk). Dit alles speelt zich af in een fictief Sovjet-land. De flaptekst belooft dat de twee verhalen uiteindelijk bij elkaar zullen komen en dat is uiteindelijk ook wel zo, maar dat duurt láng! M. en ik kwamen uiteindelijk tot de conclusie dat het boek je juist de uitzichtloosheid wil laten ervaren. Dat klinkt wel literair, hè? Maakt wel dat het een hele zit is. Totdat die verhalen dus bij elkaar komen, toen wilde ik ineens wél weten hoe het af zou lopen en had ik het zo uit.