Nicole Teunissen

Matt Haig – The Midnight Library
Ik kreeg dit boek voor mijn verjaardag van C. Ik had er niet om gevraagd, maar ik had al wel bedacht dat ik het eens wilde lezen, dus dat was een uitstekend cadeau. Vervolgens heeft M. het eerst gelezen omdat die nu eenmaal meer leest dan ik, maar ik daarna. Wat een boek! Ik heb het al een tijdje geleden gelezen (en mijn blog door omstandigheden weer eens verwaarloosd), en ik zou het eigenlijk nu nog wel een keer willen lezen.

Het boek gaat over Nora, die niet langer wil leven en daardoor in de Midnight Library terechtkomt. Vanuit daar krijgt ze de kans om te beleven hoe haar leven eruit had gezien als ze andere keuzes had gemaakt. Hoe dat allemaal precies werkt, dat je dus steeds over totaal verschillende omstandigheden leest (die Norah zelf ook gaandeweg moet uitvogelen), ik zal er niet te veel over verraden, maar neem van mij aan dat het een ijzersterk concept is. Ik bleef de hele tijd zó benieuwd hoe het verder zou gaan en hoe het af zou lopen, en dat stelde me uiteindelijk ook niet teleur. Er zitten zulke geweldige details in. Ik heb begrepen dat sommige mensen het pathetisch vinden, en ja, de levenslessen liggen er vrij dik bovenop, maar het goede nieuws is dat ik dat in het Engels toch altijd nét iets minder meekrijg. En het nodigt natuurlijk enorm uit om te bedenken wat je zelf in zo’n situatie zou kiezen. Wij mochten op de middelbare school veel lezen voor de lijst, ik geloof dat je het wel even moest overleggen als een boek daar niet op stond, maar meestal was het prima, en ik had het erg tof gevonden als ik dit destijds had kunnen kiezen.

Door omstandigheden heb ik een tijdje wat meer boeken geluisterd (via de app van de bibliotheek) in plaats van gelezen. De volgende drie dus ook.

Gerda Blees – Wij zijn licht
Dit boek heb ik deels gelezen en deels geluisterd (het is voorgelezen door Maartje van de Wetering). Toen ik nog een beetje in ‘het schrijfwereldje’ zat heb ik Gerda wel eens gesproken en ik vond haar toen heel sympathiek, dat maakt me toch altijd extra benieuwd naar iemands werk. Daarnaast was het boek ook genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs.

Het boek gaat over woongroep Klank en Liefde. De bewoners proberen te stoppen met eten om van licht te gaan leven. Gebaseerd op een waargebeurd verhaal, wat het nog fascinerender maakt. Een van de bewoners sterft aan het begin van het boek, en de andere bewoners worden daarop gearresteerd. De vertelvorm is bijzonder, want elk hoofdstuk wordt verteld vanuit een ander perspectief en begint met wie ‘wij’ zijn. De nacht. Brood. De twijfel. Vaak heel poëtisch, en het kwam ook heel goed over in gesproken tekst. Vaak is het trouwens helemaal niet hoogdravend, maar juist droog en grappig. De filosofie van de woongroep bezorgde me de kriebels, wat wel aangeeft hoe geloofwaardig die wordt gebracht. Een nadeel vond ik wel dat er niet zoveel gebeurt in het boek. Dat blijft door het perspectief en de stijl lang oké, maar zo tegen het einde vond ik het toch jammer.

Simone Atangana Bekono – Confrontaties
Ook dit boek was genomineerd voor de Libris (die vervolgens toch weer als vanouds naar een oude witte man ging). Niet dat ik altijd druk bezig ben met genomineerde boeken lezen, die mensen heb je ook, maar het kwam nu toevallig zo uit dat ik deze boeken had gereserveerd bij de bieb en ze kort na elkaar binnenkwamen. Ik had op dat moment niet echt tijd om het te lezen, maar het is me wel gelukt om het te luisteren. Dit boek zag ik veel getipt worden, zeker voor jongeren, en ik was er benieuwd naar.

Het boek gaat over Salomé, die vastzit in een jeugdgevangenis wegens mishandeling. Altijd leuk (of nou ja, leuk) om te lezen over het leven in zo’n soort voor mij onbekende omgeving. Het boek gaat daarnaast ook veel over racisme, identiteit en familie, heel interessant. Misschien komt het doordat ik het heb geluisterd, maar af en toe was het voor mij wel een beetje te filosofisch, dat ik dacht: oké, en nu weer verder met het verhaal. En ook bij dit boek viel het einde me een beetje tegen.

Het boek is voorgelezen door Sinem Kavus en die doet dat goed, haar stem past er prima bij. Ik verbaasde me alleen over haar Frans. De vader van de hoofdpersoon komt uit Kameroen, dus die taal speelt een rol in haar leven. Mijn Frans is helemaal niet goed, maar de voorlezer sprak sommige dingen zo vreemd uit dat ik dacht: Huh? Ik heb zelfs nog proberen op te zoeken of het kwam door een verschil in mijn Europese middelbareschoolfrans en het Frans uit Kameroen, maar ik kon het niet vinden en in het boek gaat het daar helemaal niet over, dus het zou ook best ver gaan als de voorlezer dat dan wel tot uiting brengt, maar toch.

Elle van Rijn – De crèche
Dit is zo’n boek dat rond 4 mei wordt uitgebracht en dan in de boekhandel op een speciale tafel met oorlogsboeken wordt gekwakt, en dan ga ik het toch weer lezen (in dit geval luisteren) omdat het onderwerp me interesseert. Het gaat over de crèche die in de Tweede Wereldoorlog tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam was gevestigd. Vanuit de schouwburg werden de Joden gedeporteerd uit de stad. Terwijl ze daar verbleven, gingen hun kinderen naar de crèche, en ondertussen probeerde het verzet ze daar weg te krijgen. Bij enkele honderden kinderen is dat ook gelukt. De hoofdpersoon van het boek is de jonge kinderverzorgster Betty Oudkerk, die zelf ook Joods is en op de crèche werkt.

Het boek wordt een roman genoemd, maar is dus gebaseerd op waargebeurde gebeurtenissen én mensen die echt hebben bestaan. En dat lijkt niet helemaal goed te zijn gegaan. Nabestaanden roeren zich, en op de historische context schijnt ook nogal wat af te dingen te zijn (zie ook bijvoorbeeld dit artikel). Ik heb het gelezen zonder daarnaast veel uit te pluizen, maar het viel mij ook al op dat er wordt gedaan alsof alle Joden volledig op de hoogte zijn van wat er met ze gaat gebeuren. Ik heb al vaker het boek Wij weten niets van hun lot van Bart van der Boom getipt, waarin precies dat vraagstuk wordt onderzocht, en ik ga ervan uit dat Van Rijn dat niet heeft gelezen. Daarnaast vond ik het erg slecht geschreven, echt van die Holocaust-kitsch. Alles wordt voor je uitgespeld en dik aangezet. Loretta Schrijver leest het boek voor, en ook zij leek af en toe niet te kunnen geloven hoe slecht het was. Of misschien heb ik dat erbij verzonnen.

Eva Vriend – Eens ging de zee hier tekeer

Ik had naar dit boek uitgekeken, maar het viel me helaas een beetje tegen. Ik heb de andere boeken van Eva Vriend ook gelezen, en vooral Het nieuwe land vond ik erg goed en interessant. Ook dit boek is weer goed geschreven, maar hier vond ik veel stukken toch minder interessant. Het gaat over de Zuiderzee en de impact van de Afsluitdijk op de bewoners van de kustplaatsen. Ze heeft ervoor gekozen om zich te richten op vier families uit vier verschillende plaatsen (Spakenburg, Volendam, Urk en Wieringen) en laat de overeenkomsten en verschillen zien. Het is een heel interessant gegeven dat de bewoners meer gericht waren op de andere Zuiderzeeplaatsen dan op ‘het achterland’, maar die vier families leveren alles bij elkaar wel een heleboel personages op. De stambomen en de landkaarten voorin waren voor mij onmisbaar. Het helpt ook niet mee dat van de vier mannen die centraal staan, er twee Kees heten en een derde Cees. Vriend schrijft overigens in het nawoord dat ze zich hier bewust van is, maar dat ze vond dat de mannen het verdienen om met hun eigen naam in het boek te staan. Dat kan ik begrijpen, maar heel handig is het niet. Verder blijk ik gewoon niet zo heel veel interesse te hebben in de visserij. Dat is bij dit boek wel een probleem, want je leest precies waar en hoe en waarom er door de tijd heen werd gevist. Al die informatie over de verschillende methoden en schepen en welk kind van wie er wel of niet geïnteresseerd was in de visserij, het kon me eerlijk gezegd niet zo boeien. Het viel me ook tegen dat het boek erg op mannen is gericht. Niet dat de vrouwen helemaal niet aan bod komen, maar het gaat toch voornamelijk over de (vissende) mannen, terwijl ik veel meer geïnteresseerd was in het (gezins)leven en de gemeenschappen aan de wal. Ik vond zelf Spakenburg extra interessant, omdat dat hier in de buurt is (Vriend heeft blijkbaar ook samengewerkt met Museum Spakenburg, zeker een aanrader om eens te bezoeken).

Elizabeth Jane Howard – Lichte jaren (De Cazalets, deel 1)
(The Light Years, vertaald uit het Engels door Inge Kok)

Wat duurde het lang tot ik dit boek uit had. Ik weet niet zo goed waarom, want ik vond het heel leuk. Naast het handwerken is ook het lezen grotendeels gesneuveld in de vakantie. Uiteindelijk trok ik een eindsprintje en toen was het ook ineens uit, want er bleek een voorproefje van deel 2 in te staan. De familiekroniek over de Cazalets bestaat in totaal uit vijf boeken, en blijkbaar is er ook een tv-serie van gemaakt. Het wordt aangeprezen voor de liefhebbers van Downton Abbey, maar die serie heb ik niet gezien (dat zegt niks, ik kijk gewoon amper series), dus geen idee of dat klopt. Dit eerste deel speelt zich af eind jaren dertig in Engeland. Het houtbedrijf van de familie floreert, en ze hebben buiten Londen een landgoed waar de hele familie in de zomer vertoeft. Die familie is best groot: een ouder echtpaar, hun drie zoons en hun gezinnen, een ongetrouwde dochter en dan nog aardig wat personeel en logés. Deze mensen komen ook allemaal aan bod in het boek. Best overweldigend in het begin, en ook in dit boek kwam het overzicht van de personages voorin zeer goed van pas. Het kan een nadeel zijn, zoveel personages, ik heb zeker mensen door elkaar gehaald en je komt over niemand echt veel te weten. Aan de andere kant maakt het niet zoveel uit als iemand wat minder interessant is, want voor je het weet, lees je alweer over iemand anders. En het kan heel leuk en interessant zijn om meer te weten over de personages dan zij over elkaar weten. Ik denk dat ik me ook prima vermaakt had als het hele boek alleen over Rachel en Sid was gegaan, maar ik ben ook benieuwd hoe het de anderen vergaat in de volgende delen. In dit boek is de oorlogsdreiging op de achtergrond aanwezig, de zoons hebben ook gevochten in de Eerste Wereldoorlog, maar ze stevenen natuurlijk af op de Tweede. De kleine kinderen zijn bij vlagen erg grappig, en een van de zoons (zie je? Dan moet ik alweer opzoeken wie van de drie… Rupert) vatte een vakantie met kleine kinderen perfect samen: ‘Gód! Je wordt toch békaf van die kinderen? Zelfs als je ze afmat, raken ze door louter een ijsje weer helemaal op dreef.’ (p. 271)

Roderick Vonhögen – Mediapriester

M. had dit boek vooral voor de grap voor me meegenomen uit de bieb, maar ik heb het toch gelezen. Ik sta inmiddels geregistreerd als ‘slapend lid’ van de katholieke kerk en voel me daar goed bij. Ik woon geen diensten meer bij en hoef geen bedelbrieven, maar ik ben nog steeds gehecht aan de verhalen, de liederen en het branden van kaarsjes. Het hoort bij een deel van mijn familie en bij mijn geschiedenis. Dat laat ik me niet afnemen.

Mijn fascinatie voor nonnen (daar schreef ik al eerder over), is groter dan die voor andere geestelijken, maar ik heb Roderick Vonhögen weleens ontmoet en diensten bijgewoond waarin hij voorging, en ik vind hem heel sympathiek overkomen. Hij is, zoals de ondertitel van zijn boek ook al aangeeft, heel enthousiast over nieuwe media, films en games, en gebruikt dit om mensen te bereiken en inspireren. En ja, uiteindelijk ook om ‘zieltjes te winnen’. Daar maakt hij in zijn boek geen geheim van, het is dan ook vooral gericht op andere katholieken en parochies die op een aansprekender manier willen communiceren. Hij was een van de eerste Nederlandse podcasters, en gebruikt zijn priesterboordje soms ook om deuren te openen die voor journalisten gesloten blijven. Ik geloof dat hij inmiddels zelfs alleen nog maar in de media werkt (en dus niet meer in een parochie). Het is best een persoonlijk boek, waarin hij van alles over zijn leven vertelt. Over zijn jeugd, zijn roeping, zijn opleiding en de reis die hij samen met zijn moeder maakte naar China, op zoek naar hun wortels. Ik ben geen evangeliserende katholiek en heb weinig op met Star Wars en Lord of the Rings, maar hij biedt een perspectief dat ik nooit zal kunnen hebben en is een echte verhalenverteller, dus dat was allemaal heel aangenaam om te lezen.

Het boek is verschenen bij een kleine katholieke uitgeverij, en ik had het op prijs gesteld als ze daar wat meer aandacht hadden besteed aan redactie en correctie. In het colofon staat wie verantwoordelijk was voor de redactie, en dat blijkt een parochiaan (fantastisch woord, parochiaan) te zijn die ik toevallig ook weleens heb ontmoet. Ongetwijfeld heeft deze persoon met de beste bedoelingen meegewerkt aan dit boek en ik vermoed dat Vonhögen zelf aardig goed kan schrijven, maar helaas staan er toch nog veel foutjes in. Daarnaast zijn veel foto’s slecht te zien, doordat ze zijn afgedrukt op het gewone papier (in zwart-wit). Ze hadden denk ik beter voor een fotokatern met wat minder foto’s kunnen kiezen. Ik snap dat het hartstikke leuk is om die ene foto te laten zien van toen je als priesterstudent de paus ontmoette, maar sommige foto’s lijken nogal random (van Pinokkio, van drie onbekende kinderen in Ethiopië, van een willekeurige weg…).

Het echte ‘probleem’ ligt voor mij natuurlijk buiten dit boek. Vonhögen draagt een leer uit die mensen als ik achterstelt. Daar zwijgt hij over in het boek, zoals hij volgens mij meestal doet. Dat begrijp ik ook wel. Hij presenteert zich graag als iemand die voor iedereen acceptabel is, en dat lukt hem heel aardig.

Ik heb de kerk sinds mijn jeugd behoorlijk zien veranderen, en naar mijn idee is het allemaal een stuk conservatiever geworden. In die mate dat ik me inmiddels afvraag of ik wel veilig ben bij mensen die er nu nog actief zijn. Ik maak me niet zozeer druk om mijn fysieke veiligheid, maar ik vertrouw hun opvattingen niet helemaal, en dan gaat het natuurlijk in het bijzonder om opvattingen over mijn relatie en gezin. Helemaal bij officiële vertegenwoordigers van de kerk, zoals Vonhögen is. Hij heeft al behoorlijk wat kritiek gekregen vanuit de kerk op zijn methodes en interesses, dus zijn opvattingen zullen wel netjes aansluiten. Ik denk dat hij ook niet echt een andere optie heeft als hij priester wil blijven. Maar hij weet natuurlijk ook wel hoe zulke denkbeelden buiten de kerk doorgaans ontvangen worden, en dus vestigt hij daar liever geen aandacht op. Ik heb overigens geen reden om aan te nemen dat hij er stiekem anders over denkt, het enige wat ik kon vinden was een podcast uit oktober vorig jaar waarin hij veel woorden neemt om te betogen dat het huwelijk slechts is bestemd voor man en vrouw en dat kinderen recht hebben op een vader en een moeder.

Het verschilt geloof ik een beetje of katholieken vinden dat je celibatair zou moeten leven als je een heterohuwelijk niet ziet zitten of dat een samenlevingscontract nog net toelaatbaar is, maar ze zijn het er volgens mij over eens dat trouwen met iemand van hetzelfde geslacht niet oké is. Dat je zo’n verbintenis in ieder geval geen huwelijk zou moeten noemen. Dat is immers ‘verwarrend’ voor hetero’s en een ‘devaluatie’ van hun huwelijk (ik wist niet dat ik zo veel invloed had). Regenbooggezinnen zijn al helemaal uitgesloten. En dan tegelijkertijd volhouden dat discriminatie van ‘die mensen’ (we zijn altijd de Ander) verschrikkelijk is en dat ze welkom moeten worden geheten als kinderen van God. Dat ze niet veroordeeld mogen worden. Niet omdat ze niet zondig bezig zijn, want dat zijn ze zeker wel, maar omdat Jezus heeft gezegd: ‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.’ Men moet openstaan voor deze mensen en hen ‘helpen’. Joe. Ik hoef niet ‘geholpen’ te worden. Dat niet-veroordeelbeleid onder het mom van ‘we zijn allemaal zondaars’ vind ik al niet gezellig, maar raakt mij onevenredig hard, puur vanwege wie ik liefheb. ‘We zijn allemaal zondaars, maar jij bent toch nét even iets zondiger dan wij.’ Nee. Liefde is geen zonde. Je kunt niet werkelijk open voor me staan als je vindt dat mijn gezin niet mag bestaan. Dan kwets je en dan discrimineer je, hoeveel zalvende woorden je er ook tegenaan gooit en namens welke hogere macht je ook zegt te spreken.