Hoogste tijd voor de boeken van mei. Ik ben op vakantie geweest, dus ik had wat meer tijd om te lezen. Al zijn de meeste boeken die ik gelezen heb nogal dun, ook nogal veel tijd besteed aan rondlopen, eten, Machiavelli spelen, logikwissen, een vest breien en meer van die dingen.
Irmgard Smits – Irmgard: een meisje als jij
Onderdeel van onze nieuwste verzameling. Verder is er weinig nieuws aan, M. kende haar al en het zijn oude boekjes. Irmgard is in de jaren zestig met tbc opgenomen geweest in een sanatorium en heeft daar destijds een boekje over geschreven. Ze was toen pas een jaar of twaalf en werd daardoor kennelijk nogal bekend. Daarna kreeg ze de smaak te pakken en verscheen er nog een hele serie pocketjes waarin ze haar dagelijks leven ‘als jonge schrijfster’ beschrijft. Die serie wordt hoe langer hoe slechter, want veel schrijftalent heeft ze niet en haar leven is ook niet echt interessant als ze eenmaal terug is uit dat sanatorium. Dat is er juist zo grappig aan. Ik kan me goed voorstellen dat de uitgever op een gegeven moment zei: ‘Nu is het wel een keer klaar, Irmgard.’ Toen heeft ze ook nog twee fictieve boekjes over ‘Babs’ geschreven. Dit jaar vonden we een deel van de serie op de vrijmarkt voor 10 cent per stuk, die konden we natuurlijk niet laten liggen.
Annie M.G. Schmidt – Wat ik nog weet
Ik blijf groot fan van haar werk. Dit zijn haar jeugdherinneringen. Sowieso interessant omdat het allemaal al zo lang geleden is, heel andere tijd. Ik geloof niet dat alles precies zo gebeurd is, maar ze schrijft het zo leuk op allemaal. Hardop gelachen om bepaalde formuleringen. Dat er een bezigheid voor haar als jonge vrouw gevonden moet worden en dat iemand Parijs suggereert. ‘Parijs?’ zegt haar moeder dan. ‘Dan kan ik haar net zo goed meteen in een bordeel doen.’ Aanrader!
Tjitske Jansen – Voor altijd voor het laatst
(wat een prachtige omslagfoto!)
Van Tjitske Jansen lees ik alles. Dat is overigens geen enorme prestatie, haar oeuvre is vooralsnog heel klein. Maar ik lees niet zo snel alles van iemand, dus in die zin zegt het wel iets over hoe goed ik haar vind. Toen ik schrijven serieuzer begon te nemen, was haar debuut net uit, ik heb haar vaak zien optreden en het idee ‘zo kan poëzie blijkbaar ook zijn’ heeft me zeker geholpen. Nu had ze al zo’n acht jaar geen nieuw boek uitgebracht, dus ik keek er nogal naar uit. Misschien is dat de reden dat het uiteindelijk toch een beetje tegenviel. Er zitten als vanouds ijzersterke passages in, maar ik had er meer van verwacht. Ook omdat haar nieuwe uitgeverij, Querido, dit boek zo nadrukkelijk presenteert als proza. Dat doet ze zelf overigens niet, ze is niet zo van de vaste genres. Ik zeker ook niet, maar ik weet niet, ik had toch op wat meer samenhang gehoopt, op een duidelijker idee erachter, het lijkt nu meer een beetje alsof ze alle teksten die ze de afgelopen jaren geschreven heeft in dit boek heeft gestopt. Misschien is het toch juist meer een boek om in te bladeren dan proza suggereert. Ik vond het wel mooi dat ze in dit boek een stuk meer van haar leven lijkt te laten zien dan in haar vorige boeken, op een heel poëtische manier. En het gaat ook nadrukkelijk over haar schrijverschap. Een van mijn favoriete passages is als ze een afwijzing beschrijft van een uitgeverij; ze vinden haar werk te veel los zand. Ze schrijft een brief terug: ‘Wat is er mis met los zand?’
Judith Katzir – De ontdekking van de liefde
(Hinnee ani matchila, vertaald uit het Hebreeuws door Ruben Verhasselt)
Je moet helaas nog steeds erg goed zoeken als je een boek over lesbische personages wil lezen (wat ik soms wil, omdat het gewoon fijn is om te lezen over mensen die je zelf eerder zou kunnen zijn). Aanvullende eisen: liefst een boek dat niet (alleen maar) gaat over iemands coming-out en het liefst ook nog van enige literaire kwaliteit. Ik kan er eigenlijk niet over klagen, omdat ik die boeken zelf ook niet schrijf, maar toch. De ontdekking van de liefde vond ik op dit lijstje. Ik vond het nogal een vervreemdend boek. Het is een raamvertelling, het bestaat voor het grootste deel uit brieven van Rivi, een Joods tienermeisje uit Israël, aan Anne Frank. Ik besefte in ieder geval maar weer eens wat een voorrecht het is om Annes dagboek in de originele taal te kunnen lezen. De stijl van het boek vond ik erg goed, het leest heel fijn. Ik kan geen Hebreeuws, maar het moet echt een enorme prestatie zijn van de vertaler dat hij de hoofdpersoon zo’n geloofwaardige stem heeft weten te geven. Het verhaal is intrigerend, maar ook wel schokkend; het tienermeisje krijgt een relatie met haar lerares, ook seksueel, en daar wordt nogal expliciet en vanzelfsprekend over geschreven. Tegelijkertijd gaat het ook heel erg over Rivi’s wens om ‘normaal’ te zijn. Waarmee bedoeld wordt: heteroseksueel. Dat kan natuurlijk een thema zijn, maar in dit boek leek gesuggereerd te worden dat het verhaal voor Rivi goed afloopt omdat ze uiteindelijk toch ‘netjes’ een gezin sticht met een man. Zo van: seks met een minderjarige is geen probleem, maar een gelijkwaardige volwassen relatie tussen twee volwassen vrouwen moeten we niet willen. Misschien komt het door het cultuurverschil anders over dan bedoeld, maar ik vond dat niet zo’n fijne boodschap.
Marieke Hilhorst – Bij de zusters op kostschool
Ik moest in Utrecht zijn, kon ik mooi meteen even langs mijn favoriete wolwinkel en langs de bibliotheek voor een paar boeken die ze in Amersfoort niet hadden. Nonnen en kostscholen, twee fascinaties in een boek, wat wilde ik nog meer? Nou, het was fijn geweest als de mevrouw van het magazijn (daar moest dit boek vandaan komen en dan moet je vragen of ze het voor je willen opzoeken) wat beter naar me geluisterd had. ‘Hilhorst, Marijke’ typte ze in, en ze negeerde me totaal toen ik haar erop probeerde te wijzen dat de voornaam niet juist was. Geen treffers. Dan maar op de titel zoeken. Ik moet eerlijk toegeven dat ik daarbij zelf een foutje maakte, ik zei ‘nonnen’ in plaats van ‘zusters’, en in combinatie met haar zeer strikte zoekbeleid leidde dat natuurlijk ook nergens toe. Een andere volgorde, ‘Op kostschool bij de nonnen’ gaf zowaar een treffer, een artikel in een ander boek. Zij ging dat boek halen, ik probeerde haar uit te leggen dat dat niet was wat ik zocht, dat ik zeker wist dat er een heel boek bestond en dat het me daarom ging, zij bleef maar zeggen dat dat niet zo was, ze begreep dat dat een teleurstelling voor me was, maar dit was alles. Ik vroeg of ik dan mocht kijken wat ik in de catalogus gezien had, waarop ze me vrij pinnig naar een van de publiekscomputers verwees. Twee seconden later had ik het mysterie opgelost: bij de zusters op kostschool in plaats van bij de nonnen, waarop ze zuchtend en steunend weer het magazijn in verdween en me daarna een preek gaf over dat ik de titel op een briefje had moeten schrijven… Maar toen had ik wel mijn boek. De auteur laat vooral vrouwen aan het woord die vroeger op die kostscholen zaten. Dat is wel leuk om te lezen, maar daardoor blijft het wel allemaal behoorlijk oppervlakkig. En ze lijkt een beetje een vooroordeel te hebben. Ze geeft toe dat het allemaal nogal particulier is, dat je niet echt conclusies kunt trekken uit de getuigenissen omdat het er zo weinig zijn, en vervolgens zegt ze zodra iemand iets positiefs meldt dat dat wel een uitzondering zal zijn.